De koper van vier bronzen beelden mag van de koop af en krijgt de door hem betaalde koopsom terug. De koper verkeerde in de veronderstelling beelden van Rodin en Giacometti te hebben aangekocht maar dat bleken ze (helaas) niet te zijn.
Het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden oordeelde onlangs dat de verkopende galerie de beelden terug moet nemen, ook al heeft zij geen garantie over de maker gegeven. De verkoper had niet de indruk mogen wekken dat de beelden van de beroemde kunstenaars waren.
Achtergrond
De uitspraak is een vervolg op een eerder tussenarrest van het gerechtshof eind 2012 dat de galerie de vier verkochte bronzen beelden ten onrechte had toegeschreven aan Rodin en Giacometti. In de recente uitspraak kwam aan de orde of het risico dat de beelden (slechts) kopieën bleken te zijn voor de koper, dan wel voor de verkoper moest komen.
De verkoper vond dat de koper de beelden moest houden: de prijs van de aangeboden beelden lag ver beneden de marktwaarde van beelden waarvan zeker was dat ze van de kunstenaars waren. Verkoper had bovendien geen garantie gegeven over de makers. Hij had dat duidelijk gezegd en bovendien, zo betoogde de verkoper, had de koper op het gebied van dergelijke beelden meer deskundigheid dan hijzelf.
De koper stelde dat de beelden aan hem waren verkocht als echte beelden: hij was door de verkoper gewezen op de signaturen en de gietersmerken op de beelden. Koper had weliswaar niet om een garantie over de makers gevraagd, maar hij vond dat hij die garantie al had gekregen door de omschrijving op de rekening en doordat hij de beelden bij een professionele galerie had gekocht.
Hof bij eindarrest: de verkoper is niet voorzichtig genoeg geweest
Kernpunt van deze zaak achtte het gerechtshof of de verkopende galerie - die met de omschrijving "European Fine Art" in haar handelsnaam de indruk wekte te handelen in het hogere segment van de markt - een voor de verkoper (voldoende duidelijk) voorbehoud had gemaakt over de authenticiteit van de onderhavige bronzen.
Het hof oordeelde dat de verkoper tegen koper had gezegd, althans de indruk had gewekt, en benadrukt dat het om echte Rodin en Giacometti bronzen ging en dat zij aan de koper onvoldoende inlichtingen had verstrekt om daaraan te twijfelen. Vanwege haar kennis van de herkomst van de beelden had de verkoper moeten weten dat de kans aanzienlijk was dat de beelden niet echt waren, zo meent het hof.
Kortom: verkoper had duidelijk moeten maken dat de beelden weleens niet van de kunstenaars konden zijn. De verkoper had de koper uit de droom moeten helpen. Het al dan niet geven van een garantie is dan niet van belang. Zij had duidelijk en informatiever moeten opereren.
Of de prijzen al dan niet een indicatie gaven over de echtheid van de beelden, is voor het hof niet van belang, omdat het voldoende aannemelijk was dat de koper ten tijde van zijn aankoop nog geen kennis droeg van de gangbare prijzen van “echte” beelden. Het hof vindt dat niet is aangetoond dat de koper deskundig was.
Het hof vernietigt daarom de koopovereenkomsten. De koper heeft gedwaald en heeft recht op terugbetaling van de door hem betaalde koopsom (circa € 180.000 in totaal).
Commentaar Oostwaard
De zaak toont maar weer eens aan dat duidelijkheid in de onderhandelingen in kunstkoop onontbeerlijk is. Het hof verweet de verkoper dat zij een onvoldoende uitdrukkelijk voorbehoud ten aanzien van de authenticiteit had gemaakt. Voor de kunsthandel een belangrijke boodschap: benoem - bij twijfel - het risico dat de werken niet echt zijn uitdrukkelijk. Maar ook kopers van kunst kunnen lering uit deze zaak trekken. Het duurde voor deze koper ruim zes jaar na de koop om te horen dat hij de koopovereenkomsten van de bronzen ongedaan mocht maken. Belangrijk geschilpunt was namelijk hoe stellig de verkoper was geweest over de echtheid van de beelden. Uit de getuigenverklaringen kwam naar voren dat de koper het in algemene zin "not done" vindt om een kunsthandelaar op de man af te vragen of een aangeboden werk "echt" is of niet.
Een volgende keer de vraag gewoon stellen, en liefst nog op schrift laten vastleggen wat de verkoper over de authenticiteit heeft verklaard.
LINK NAAR HET ARREST VAN HET GERECHTSHOF
Auteursrecht: Deze bijdrage is onderzocht, geschreven en gepubliceerd voor de Blog over Kunstrecht van Oostwaard via oostwaard.com/kunstrecht. Het auteursrecht op deze bijdrage berust bij Oostwaard. Het is, anders dan het delen of plaatsen van een link naar de bijdrage, niet toegestaan deze bijdrage (al dan niet in bewerkte vorm) te verveelvoudigen en/of openbaar te maken, behoudens schriftelijke goedkeuring door Oostwaard. Het is niet toegestaan het materiaal te gebruiken in een context waarvoor deze niet bedoeld is. De gebruiker vrijwaart Oostwaard voor eventuele aanspraken van derden naar aanleiding van gebruik van het betreffende materiaal.